Halszka Opfer - Kato tata, ebook
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Halszka Opfer
Kato – tata
nie -pamiętnik
Jeśli przyjrzeć się okładce książki, łatwo można zauważyć, że jest ona szyfrem. Jeśli odgadniemy ten
szyfr - domyślamy się już, o czym jest ta książka. Jeśli wyobrazimy sobie Niedole cnoty Sade'a w
połączeniu z Malowanym ptakiem Kosińskiego przeniesione na Dolny Śląsk w realia lat
siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, możemy w przybliżeniu określić Kato-tatę. Przypadek - lub
nie - sprawił, że niedawno zagrałam rolę matki, której córka jest seksualnie wykorzystywana przez
ojca. Przypadek - lub nie - sprawił, że mogłam zostać jednym z pierwszych czytelników książki na
ten właśnie temat - do niedawna tabu w naszym kraju. Zastanawiam się, ile moich koleżanek ze
szkoły przeszło podobną gehennę? Zastanawiam się, ile dzieci wokół nas milcząc cierpi? Autorka
pisze: „Mogłam krzyczeć - nie krzyczałam".
Ka
to-tata
poraża autentyzmem i szczerością wyznania. Suchym, oszczędnym stylem spisane
wspomnienia na szczęście nie tylko tego tematu dotyczą i nie zawsze są tylko tragiczne, nie dają
jednak zapomnieć, że jesteśmy w piekle.
Marta Klubowicz
PRZEDMOWA
Dzieciństwo może różnie smakować; może być słodkie i przepyszne jak ciastko lub lody
czekoladowe, może być niezbyt cukierkowe, ale „pożywne" jak kromka chleba z masłem, ale może
też być jak garść gwoździ
-.
ostre, zimne i nie do przełknięcia!
Takie właśnie, przypominające drut kolczasty, raniące z każdej strony było dzieciństwo Halszki -
autorki i bohaterki tej opowieści. Wracając do dni i nocy koszmarów, które przeżywała w swoim
rodzinnym domu, ale także w szkole i wśród rówieśników, pisze ona:
...często zastanawiam się, czy
w moim życiu były jakieś dobre chwile, które wspominałabym z tęsknotą...
W książce poznajemy jej wspomnienia o dzieciństwie i... wydaje nam się, że człowiek nie jest w
stanie znieść tyle bólu, cierpienia i poniżenia.
Człowiek - dziecko, funkcjonujące w świecie trudnym do wyobrażenia. Tak okropnym, iż nie do
zniesienia, tak bolesnym, iż nierealnym... ...
Halszka jednak prowadzi swą opowieść w sposób, który sprawia, iż nie chcąc nawet, wbrew naszej
woli... stajemy obok niej. Razem z niÄ… wdychamy smrodliwe zapachy domu i ojca, kulimy siÄ™
przerażeni w kącie, uciekamy z domu
-r
na mróz, z głodu boli nas brzuch, co rusz przełykamy jej
gorzką ślinę poniżenia. Z ciężarem gniotącym nas w pierś, obserwujemy jak dziewczynka
wykonuje posłusznie, prawie jak automat ruchy zaspokajające chuci jej ojca, jak skamieniała ze
strachu i wstydu oddaje mu swoje dziecięce ciało, błagając w duchu, „aby to już się skończyło". To
odczuwanie wraz z bohaterką cierpienia, które wypełniało niemal każdy dzień jej dzieciństwa jest...
ponad nasze siły. Tak jak gnębiona przez innych Halszka staje obok siebie i patrzy na siebie „z
zewnątrz", jak na jakąś inną dziewczynkę, z której śmieją się i nad którą znęcają się nauczyciele i
koledzy, tak i my pragniemy stanąć w bezpiecznej odległości, aby jej dzieciństwo tak bardzo nas
nie bolało.
Stanąć z boku, zdystansować się, odrealnić ten okrutny świat... świat Halszki, świat w którym
najskromniejsze marzenia, marzenia o prawdziwej lalce, są niemożliwe do zrealizowania, w którym
szczęście polega na tym, że mama ma dobry humor i zauważa obok siebie dzieci. Ten świat
wzrusza nas, ale jeszcze bardziej... przeraża.Oglądając obraz życia dziecka rysowany słowami
Halszki, najchętniej umieścimy go w fikcji literackiej. Chcemy wykluczyć poza rzeczywistość
codzienność tego dziecka, aby brudy, smrody i wulgarność jego domu, okrucieństwo i brak czułości
matki oraz ohydne łapska ojca nie zbliżyły się zbytnio do nas, nie pobrudziły nas, nie dotknęły.
Bronimy się w myślach: może coś tam z tego jest i prawdą, ale to niemożliwe, żeby wszystko. Z
pewnością ubarwione i przerysowane... jak to w książce, żeby poruszyło, żeby się sprzedało...
Opowieść Halszki jest bolesna przede wszystkim poprzez prawdę, którą opowiada. Prawdę
doświadczaną przez wiele dzieci, dzieci z różnych pokoleń, żyjących w różnych środowiskach, nie
tylko tych, które kojarzone są z różnymi problemami, biedą, niskim wykształceniem, trudnościami
psychicznymi czy alkoholem.
OdnoszÄ…c historiÄ™ dziewczynki do wiedzy, jakÄ… posiadamy na temat krzywdzenia dzieci, wiedzy, o
znęcaniu się fizycznym, psychicznym maltretowaniu, zaniedbywaniu dzieci przez rodziców czy ich
wykorzystywaniu seksualnym tworzonej przez naukowców przez kilkadziesiąt ostatnich lat, ma się
wrażenie, iż autorka jest doskonale zaznajomiona z tą wiedzą oraz że w historii jednego dziecka
spróbowała pokazać niemal wszystkie zjawiska charakterystyczne dla tego problemu.
Ale... opowieść Halszki to opowieść realnej kobiety - dziewczynki, dziś już dorosłego
krzywdzonego dziecka, opowieść boleśnie prawdziwa. Spotykamy w niej wiele sytuacji, zachowań
i uczuć, które faktycznie są udziałem krzywdzonych dzieci. Na co dzień przeżywają one strach
naszej bohaterki, doznają fizycznego i psychicznego bólu, na co dzień tęsknią za prawdziwym
rodzicielskim zainteresowaniem i czułością, na co dzień walczą o przetrwanie.
W historii opowiadanej przez dziewczynkę widać także swoisty sposób życia rodziny, w której
przemoc jest codzienną historią i której członkowie koncentrują się na tym, aby przemoc jak
najmniej bolała, aby jej w danej chwili uniknąć ...aby przeczekać, przeżyć. Stoją więc na czatach,
nasłuchują, zamierają w bezruchu, kryją się za kotarą, uciekają na noc z domu i... wracają
następnego dnia. Poniżają się i przymila-ją do swego oprawcy, aby uniknąć chwilowo bólu.
...Zrobimy wszystko co zechce, byle nie bił... ~
przyznaje dziewczynka.
Nie szukają nigdzie pomocy, nie zgłaszają nikomu swych codziennych dramatów, ukrywają własne
nieszczęście, ale też nie przyjmują pomocnych gestów... darowanej przez kioskarkę bułki. Sami
przed sobą nie potrafią przyznać się do koszmaru, w którym żyją, udają, że wszystko gra, że jest
„normalnie"
...dalej będę udawać, że jesteśmy kochającą się rodziną...
wyznaje dziewczynka, która
długo nie wyobrażała sobie, że może być inaczej, która jest przekonana, że tak jest w innych
domach, że to samo robią swoim dzieciom inni rodzice
...to, co działo się w naszym domu, było dla
mnie wzorem.
Krzywdzone dzieci starają się potajemnie, przytłoczone wstydem, nierzadko zwracając się
przeciwko sobie, zdobyć coś dla siebie... chwilowe względy ojca, chwilowe bezpieczeństwo,
porzucone przez innych na ulicy słodycze, chwilową sympatię kolegów i koleżanek. Te własne
zachowania, poniżające próby przetrwania, jeszcze bardziej pozbawiają ich godności i poczucia
własnej wartości. Myślą o sobie równie źle, jak ich kaci myślą o nich:
...czuję się jak śmieć... mam
do siebie wstręt...
mówi o sobie Halszka...
Maltretowane dzieci, żyjąc we wrogim, nieprzyjaznym świecie, nie radzą sobie także z
życzliwością, która czasami je spotyka
...wydawało mi się niemożliwe, że ktoś chce mi coś dać i na
dodatek na mnie nie krzyczy,
przyznaje nasza bohaterka. Dzieci krzywdzone myślą o sobie źle, o
tym, że nie zasługują na dobro, szacunek i życzliwość; myślą tak również wtedy, gdy dorosną.
Zdarza się, że maltretowane dzieci naśladują swego oprawcę, brat znęca się nad siostrą i matką,
siostra atakuje siostrÄ™, wszyscy sÄ… przeciw wszystkim .;.przemoc wszechogarnia rodzinÄ™. Staje siÄ™
częścią życia, sposobem na życie w rodzinie
...awantury były nieodmienną częścią naszej codzien-
ności ...przyzwyczaiłam się...,
mówi Halszka ...w
domu panowało prawo dżungli.
Atakując samych siebie i odzierając samych siebie z szacunku i człowieczeństwa, krzywdzone
dzieci często chronią tych, których kochają. Halszka za wszelką cenę pragnie, aby matka nie
dowiedziała się, co robi z ojcem
...bo byłaby zła...
i, co dość charakterystyczne, dziewczynka
zastanawia siÄ™
...za co tata mnie karze? Czy byłam ostatnio niegrzeczna? Coś musiałam zrobić
złego, ale co?...
Jestem winna, to ja jestem winna za to, co mi robi ojciec, jak zachowuje siÄ™ matka,
zasługuję na takie traktowanie
...widzę dziecko, które nienawidzi siebie i całego świata...
przypomina sobie własne uczucia dziewczynka.
Jedną z najczęstszych konsekwencji doświadczania przez dzieci krzywdzenia w rodzinnym domu
jest rozwijanie się w nich tożsamości ofiary - wiktymizacja. W swoim życiu dzieci te nie potrafią
bronić siebie przed atakami lub wykorzystywaniem przez innych, jak Halszka, która wspomina po
incydencie z rowerem
...nie tłumaczyłam się, nie powiedziałam nic na swoją obronę..,,
jak Halszka,
która nie umie odepchnąć i powstrzymać seksualnych ataków lekarza czy księdza lub sędziego, z
którymi się zetknęła, czy nawet : swego rówieśnika, który ją brutalnie wykorzystał. Dzieci
krzywdzone nie mogą wpływać na to, co je spotyka, są bite ; bez względu na to, jak się zachowują,
poniżane i wyzywane niezależnie od tego, jak bardzo są usłużne i grzeczne, niedo-; strzegane i
odpychane niezależnie od tego jak bardzo starają : się zaskarbić uwagę i łaski rodziców, gwałcone
bez względu
na to, ile włożą wysiłku, by się schować i uniknąć sprawcy. . W ten sposób dzieci
krzywdzone wyuczają się bezsilności i i życiowej bezradności
...uświadamiam sobie, że jestem w
potrzasku. Nie jestem w stanie zrobić nic, aby cokolwiek w moim ohydnym życiu zmienić-
przyznaje
bohaterka opowieści.
Dzieci krzywdzone żyją w ciągłym smutku i strachu, częstokroć próbując swój stan i własną
sytuację ukryć, zamaskować. Zazwyczaj nie proszą o pomoc, zaprzeczają, gdy ktoś je wypytuje.
Jednak baczniejszemu obserwatorowi nie ujdą uwagi przygaszone oczy, uciekanie w świat fantazji
czy stronienie od dzieci, nie umknie wreszcie brak radości.
Nieumiejętność przeżywania radości oraz życie w ciągłym napięciu, jakby w oczekiwaniu na
wszystko złe, co może się wydarzyć, to podstawowe cechy dzieci krzywdzonych. Dzieci
maltretowane żyją w chaosie uczuć własnych oraz wśród sprzecznych komunikatów
otrzymywanych od rodziców; „Kocham cię i dlatego cię biję", „Rodziców trzeba
szanować-rodzice robią mi okropne rzeczy". Świat, w którym żyją krzywdzone dzieci, jest
niespójny, jedne słowa przeczą innym, jedne wydarzenia kontrastują z kolejnymi. Halszka dziwi
się, że
tatuś jako katolik robi mi te wszystkie świństwa,
.tatuś ma dwa tak różne oblicza...,
przyznaje
też, iż jej ukochana matka, która wiedziała o
zboczonych skbnnościach
ojca, „w gorących
chwilach" uciekała sama, zostawiając z katem swoje dzieci. Niespójność zachowania rodziców,
jednocześnie dobrych i złych, rodziców, do których się tęskni i do których codziennie się
rozczarowuje brakiem ich zainteresowania i czułości, rodziców, którzy coś obiecują i zapewniają i...
nigdy nie dotrzymują słowa, ten sposób postępowania rodziców kreuje dzieciom krzywdzonym
obraz domu, który jest nieprzewidywalny oraz obraz otaczającego świata, który jest nieprzyjazny i
zagrażający
Jak przetrwać w tym wrogim świecie? Jak przeżyć w świecie, w którym
tak naprawdÄ™ nikt o nas
nie dba,
a potrzeby dzieci nie są w ogóle brane pod uwagę? Czasami pomaga namiastka ciepła, jaką
daje posiadanie zwierzaka, | jak Halszce, która wspomina
...czułam od tych zwierzątek ciepło i
miłość.
Pomaga przetrwać szczera ludzka życzliwość i zainteresowanie, akceptacja i uczucie,
którymi czasami, różne osoby obdarzają dzieci krzywdzone ...nierzadko nie uświadamiając sobie
zupełnie, jak wielkie znaczenie ma ich przyjaźń czy dobre słowo. Halszka wspominając swoją chy-
ba jedyną w życiu prawdziwą przyjaźń klasowej koleżanki, pisze:
...pierwszy raz w życiu poczułam
to cudowne uczucie, jakie daje bezinteresowna przyjaźń.
Badacze zjawiska krzywdzenia dzieci
mocno podkreślają niesamowite znaczenie wsparcia, | jakie mogą otrzymać od różnych osób
krzywdzone dzieci. Okazuje się, że często nawet chwilowe doświadczenia przy- ; jaźni, życzliwości
i uznania dają im siłę, by przeżyć koszmar | dzieciństwa. Tak samo jak dla naszej bohaterki, jej
koleżanka Tamara, tak i wiele innych niepodejrzewających swego znaczenia osób, przyczynia się
do tego, że dzieci krzywdzone potrafią znieść gorzki smak cierpienia i jak, co prawda okaleczone,
drzewa rozwijać się i przetrwać. Mali bohatero- wie... herosi życia.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]